OSMANLI'DA TÜRK OLMAYAN 102 DEVŞİRME SADRAZAMLAR-1
Osmanlı'yı yöneten Takriben 102 sadrazam Türk asıllı değil'
Osmanlı 623 yıl boyunca sadrazamları toplamda 218 kişi olup, toplam 292 sadrazam göreve atandı.
Osmanlı Devleti’nde bu kadar çok sadrazamın görev yapmasının tek nedeni onların ya sık sık azledilmeleri ya da idam edilmeleridir.
-Osmanlı Devleti’nde kuruluş döneminde 11,
-Yükseliş döneminde 34,
-Duraklama Döneminde 82,
-Gerileme Döneminde 48,
-Çöküş Döneminde 117 olmak üzere toplam 218 Sadrazam görev yapmıştır.
Bunlardan 102 sadrazam Türk asıllı değil.
YABANCI DEVŞİRME SADRAZAMLAR
Osmanlı İmparatorluğu içinde birçok milletten bulunuyor.
Savaşlarda devşirme yoluyla ailelerinden koparılarak alınan çocuklar Müslüman ailelerin yanlarına verilerek belli bir yaşa gelmeleri sağlanıyor ve sonra da yetenekli olanlar devlet daireleri için yetiştiriliyordu.
Tabii bunların en zeki, en hırslı, padişaha en bağlı, en savaşkan vb. nitelikleriyle sivrilen bu insanlardan birkaçı da imparatorluğun idaresini üstlenmek gibi muhteşem bir görev icra etmek üzere seçiliyordu.
Osmanlı’da işler böyle yürürdü, muazzam bir disiplin vardı ama bu, uçsuz bucaksız toprakların egemenlik altına alınmasıyla sonuçlanınca o dönemde görülmemiş bir zenginliğe kavuşma olanağı doğururdu.
TÜRK ASILLI OLMAYAN SADRAZAMLAR
1-Zağanos Paşa Rum veya Arnavut asıllıdır, 1453-56 yılların arasında sadrazamlık yapmıştır.
2-Veli Mahmud Paşa, Sırp asıllıdır, 1455-66 ve 1472-74 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
3-Rum Mehmed Paşa Rum asıllıdır, 1466-1469 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
4-Gedik Ahmed Paşa Arnavutluk’un Avlonya kentinde doğmasından dolayı Arnavut asıllı olduğu ileri sürülür, 1474-76 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
5-Koca Davut Paşa Arnavut asıllıdır, 1483-97 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
6-Hersekzade Ahmed Paşa Herzeg (dük) unvanıyla anılan, Güney-doğu Herzegovina (günümüzde Bosna-Hersek) hakimi olan Stefan Vukçiç-Koşaca’nın küçük oğludur. Küçük yaşta iken Osmanlı sarayına rehine olarak gönderildi. Hersek’in tümüyle Osmanlı devleti ülkesine katılması ile saray eğitimi alması kabul olunup Enderun‘da yetişti.
7-Mesih Paşa Rum asıllıdır, Paleologos Hanedanına mensuptur, 1499-1501 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
8-Koca Mustafa Paşa, Fatih döneminde Enderun’a alınarak yetiştirildi. Rum veya Frenk asıllı olabilir, 1.Selim döneminde 1511-1512 arasında sadrazamlık yapmıştır.
9-Dukakinoğlu Ahmed Paşa Arnavut asıllıdır, Hıristiyandır, 18 Aralık 1514 ile Mart 1515 tarihleri arasında 2,5 ay sadrazamlık yapmıştır.
10-Hadım Ali Paşa (Atik Ali Paşa) Boşnak asıllıdır, 1501-1503 ve 1506-1511 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
11-Hadım Sinan Paşa, Boşnak asıllıdır, 18 Haziran 1515 ile 23 Eylül 1515 ve 26 Nisan 1516 ile 22 Ocak 1517 arasında iki kez sadrazamlık yapmıştır.
12-Yunus Paşa, Rum, Pomak, Sırp veya Hırvat asıllı olabilir, 23 Ocak 1517 ile 13 Eylül 1517 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
13-Pargalı İbrahim Paşa (Makbul İbrahim Paşa veya Frenk İbrahim Paşa ya da öldürüldükten sonraki unvanıyla Maktul İbrahim Paşa) Rum, İtalyan veya Hırvat asıllı olabilir, 27 Haziran 1523 ile 15 Mart 1536 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
14-Ayas Mehmed Paşa, Hıristiyan Arnavut asıllıdır, babasının 1522’den sonraki bir tarihte İslam’a geçtiği kayıtlardan anlaşılmaktadır.
15-Lütfi Paşa Arnavut asıllı olabilir, 13 Temmuz 1539 ile Nisan 1541 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
16-Hadım Süleyman Paşa Macar kökenli olabilir, Nisan 1541 ile 28 Kasım 1544 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
17-Damat Rüstem Paşa Hırvat asıllıdır, 28 Kasım 1544 ile 6 Ekim 1553 ve 29 Eylül 1555 ile 10 Temmuz 1561 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
18-Kara Ahmed Paşa Arnavut asıllıdır, 6 Ekim 1553 ile 28 Eylül 1555 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
19-Semiz Ali Paşa, Hersek sancağında Praca (Brazzo) (Osmanlı dönemi ismi:İvraca) kasabasında Pracic ailesinden Hüseyin adında bir poturun, yani Hıristiyan Bogomil mezhebinde iken Müslümanlığı kabul etmiş olan bir kişinin oğludur. Çok iri, şişman ve uzun boylu olduğu için kendisine semiz, semin, kalın gibi lakaplar verilmiştir. 1561-1565 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
20-Sokollu Mehmed Paşa Sırp asıllıdır, 28 Haziran 1565 ile 12 Ekim 1579 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
21-Şemsi Ahmed Paşa Arnavut asıllıdır, 1579-1580 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
22-Lala Mustafa Paşa Boşnak asıllıdır, 28 Nisan 1580 ile 7 Ağustos 1580 arasında sadrazamlık yapmıştır.
23-Koca Sinan Paşa Arnavut asıllıdır, 3.Murad, 3.Mehmed dönemlerinde beş kez olmak üzere (1580-1596) yıllarında 8 yıl beş ay sadrazamlık yapmıştır.
24-Kanijeli Siyavuş Paşa Hırvat veya Macar kökenlidir, 1582-1584, 1586-1589 ve 1592-1593 yılları arasında üç dönem sadrazamlık yapmıştır.
25-Özdemiroğlu Osman Paşa Çerkes asıllıdır, 28 Temmuz 1584 ile 29 Ekim 1585 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
26-Hadim Mesih Paşa, Bulgar asıllıdır, 1 Kasım 1585 ile 14 Nisan 1586 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır.
27-Serdar Ferhad Paşa, Arnavut asıllıdır, 1 Ağustos 1591 ile 4 Nisan 1592 arasında sekiz ay ve 16 Şubat 1595 ile 7 Temmuz 1595 arasında dört ay sadrazamlık yapmıştır.
28-Damat İbrahim Paşa Boşnak asıllıdır, 3.Mehmed’in saltanatı döneminde 4 Nisan 1596-27 Ekim 1596, 5 Aralık 1596-3 Kasım 1597 ve 6 Ocak 1599-10 Temmuz 1601 tarihleri arasında üç kez, toplam üç yıl on bir ay yirmi yedi gün sadrazamlık yapmıştır.
29-Cığalazade Yusuf Sinan Paşa Ceneviz asıllıdır, 27 Ekim 1596 ile 5 Aralık 1596 arasında sadrazamlık yapmıştır.
30-Hadım Hasan Paşa, Arnavut asıllı olabilir. 3.Mehmed’in saltanatı döneminde 3 Kasım 1597-9 Nisan 1598 tarihleri arasında beş ay altı gün sadrazamlık yapmıştır.
31-Cerrah Mehmed Paşa, devşirmedir ancak aslı bilinmemektedir, 9 Nisan 1598 ile 6 Ocak 1599 arasında sadrazamlık yapmıştır.
32-Yemişçi Hasan Paşa, Arnavut asıllıdır, 10 Temmuz 1601 ile 24 Eylül 1603 arasında sadrazamlık yapmıştır.
33-Malkoç Yavuz Ali Paşa, Bosnalı Malkoçeviç ailesindendir, 16 Ekim 1603 ile 26 Temmuz 1604 arasında sadrazamlık yapmıştır.
34-Sokolluzade Lala Mehmed Paşa, Boşnak asıllıdır, 26 Temmuz 1604 – 21 Haziran 1606 arasında sadrazamlık yapmıştır.
35-Boşnak Derviş Mehmed Paşa, Boşnak asıllıdır, 21 Haziran 1606 – 9 Aralık 1606 arasında sadrazamlık yapmıştır.
36-Kuyucu Murad Paşa, Bosnalı Katolik bir ailedendir, 1.Ahmed döneminde 11 Aralık 1606 – 5 Ağustos 1611 arasında sadrazamlık yapmıştır.
37-Nasuh Paşa, Arnavut asıllı olabilir, 1.Ahmed döneminde 5 Ağustos 1611 – 17 Ekim 1614 arasında sadrazamlık yapmıştır.
38-Damat Halil Paşa, (Maraşlı) Ermeni asıllıdır, 17 Kasım 1616-18 Ocak 1619 tarihleri arasında, 1. Ahmed saltanatının son döneminde, 1. Mustafa’nın ilk saltanatında ve 2. Osman saltanatının ilk döneminde iki yıldan biraz fazla bir süre ve daha sonra 4. Murad saltanatı döneminde 1 Aralık 1626-6 Nisan 1628 tarihleri arasında bir buçuk yıla yakın bir süre olmak üzere, iki kez toplam üç yıl yedi ay yedi gün sadrazamlık yapmıştır.
39-Ohrili Hüseyin Paşa, (Makedonya) Arnavut asıllıdır, 2.Osman döneminde 9 Mart 1621-17 Eylül 1621 tarihleri arasında altı ay dokuz gün ve 20 Mayıs 1622’de bir gün sadrazamlık yapmıştır.
40-Dilaver Paşa, Hırvat asıllıdır, 2.Osman döneminde 17 Eylül 1621 – 19 Mayıs 1622 arasında sadrazamlık yapmıştır.
41-Kara Davut Paşa, Boşnak asıllıdır, 1.Mustafa’nın ikinci sultanlık döneminde 20 Mayıs 1622-13 Haziran 1622 arasında sadrazamlık yapmıştır.
42-Mere Hüseyin Paşa, Arnavut asıllıdır, Türkçe bilmeyen tek sadrazam olduğu söylenir, 5 Şubat 1623 – 30 Ağustos 1623 arasında sadrazamlık yapmıştır.
43-Çerkes Mehmed Ali Paşa, Çerkes asıllıdır, 4.Murad’ın ilk dönemlerinde yani yönetimin Valide Kösem Sultan’ın elinde olduğu 3 Nisan 1624 – 28 Ocak 1625 arasında sadrazamlık yapmıştır.
44-Hüsrev Paşa, Boşnak asıllıdır, 6 Nisan 1628 – 25 Ekim 1631 arasında sadrazamlık yapmıştır.
45-Topal Recep Paşa, Boşnak asıllıdır, 10 Şubat 1632 – 18 Mayıs 1632 arasında sadrazamlık yapmıştır.
46-Tabanıyassı Mehmed Paşa, Arnavut asıllıdır, 18 Mayıs 1632 – 2 Şubat 1637 arasında sadrazamlık yapmıştır.
47-Kemankeş Kara Mustafa Paşa, Arnavut asıllıdır, 23 Aralık 1638 – 31 Ocak 1644 arasında sadrazamlık yapmıştır.
48-Nevesinli Salih Paşa, Boşnak asıllıdır, 17 Aralık 1645 – 16 Eylül 1647 arasında sadrazamlık yapmıştır.
49-Kara Musa Paşa, Rum asıllıdır, 16 Eylül 1647 – 21 Eylül 1647 arasında sadrazamlık yapmıştır.
50-Kara Murad Paşa, Arnavut asıllıdır, 11 Mayıs 1655 – 19 Ağustos 1655 arasında sadrazamlık yapmıştır.
51-Melek Ahmed Paşa, Abhaz asıllıdır, 5 Ağustos 1650 – 21 Ağustos 1651 arasında sadrazamlık yapmıştır.
Araştırma ve kaynaklar açık kaynak internet sitelerinden yapılan incelemeler neticesinde derlenerek hazırlanmıştır. 22.09.2025
Devam edecek.
